Genetisch onderzoek bevestigt dat de eerste mensen minstens 60.000 jaar geleden in Australië en Nieuw-Guinea – destijds onderdeel van het supercontinent Sahul – arriveerden, via zowel een zuidelijk als een noordelijk migratiepad. Deze ontdekking beslecht een al lang bestaand debat over de timing en methode van deze cruciale prehistorische reis.
De uitdaging van Sahuls isolatie
Om Sahul (de gecombineerde landmassa van het moderne Australië, Tasmanië en Nieuw-Guinea) te bereiken, moest minstens 100 kilometer open oceaan worden overgestoken, zelfs tijdens ijstijden waarin de zeespiegel lager was. Dit maakt de komst van de vroege mens tot een opmerkelijk staaltje zeevarende capaciteiten. Decennia lang hebben archeologen gedebatteerd wanneer dit gebeurde: ongeveer 60.000 jaar geleden (“lange chronologie”) of ongeveer 45.000-50.000 jaar geleden (“korte chronologie”).
Twee voorgestelde migratieroutes
Er zijn twee hoofdroutes voorgesteld. De zuidelijke route suggereert migratie vanuit Zuidoost-Azië via eilanden als Maleisië, Indonesië en Timor. De noordelijke route, ondersteund door sterker bewijs, suggereert dat mensen via de Filippijnen en Sulawesi reisden, waar miljoenen jaar oude stenen werktuigen van mensachtigen zijn gevonden.
Genetisch bewijs bevestigt beide routes
Een studie onder leiding van Martin Richards van de Universiteit van Huddersfield analyseerde bijna 2.500 genoomsequenties van inheemse Australiërs, Papoea-Nieuw-Guinea en populaties in de westelijke Stille Oceaan en Zuidoost-Azië. Door DNA-mutaties en genetische verbindingen te volgen, stelden onderzoekers vast dat beide routes werden gebruikt, waarbij de noordelijke route dominant was.
‘We dateerden beide verspreidingen op ongeveer dezelfde tijd – grofweg 60.000 jaar geleden’, verklaarde Richards, waarmee hij de ‘lange chronologie’ bevestigde en eerdere schattingen in twijfel trok.
Vroege uitwisseling tussen eilanden
Uit het onderzoek bleek ook dat migratie niet strikt eenrichtingsverkeer was. Een oude Nieuw-Guinese genetische afstamming werd ontdekt in een 1700 jaar oude begrafenis op Sulawesi, wat wijst op een vroege uitwisseling tussen Sahul en naburige eilanden. Kort nadat ze zich in Sahul hadden gevestigd, breidden de zeevarende populaties zich uit naar de Salomonseilanden.
Lopend debat en nieuwe ontdekkingen
Hoewel het genetische bewijsmateriaal overtuigend is, blijft het vakgebied van de paleogenetica zich snel ontwikkelen. Recente ontdekkingen, zoals 51.200 jaar oude grotkunst op Sulawesi en bewijs van menselijke activiteit op de Madjedbebe-locatie in Australië daterend van meer dan 60.000 jaar geleden, versterken de eerdere aankomst van mensen in Sahul.
Het nieuwe onderzoek voegt kracht toe aan de groeiende consensus dat de noordelijke route een cruciale rol speelde bij de oorspronkelijke bevolking van Australië. Geavanceerde rotstekeningen op Sulawesi suggereren dat mensen daar al 65.000 jaar geleden of langer aanwezig kunnen zijn geweest.
Samenvattend bevestigen de nieuwste genetische gegevens dat oude mensen Australië en Nieuw-Guinea minstens 60.000 jaar geleden bereikten via zowel de zuidelijke als de noordelijke routes, wat hun opmerkelijke zeevarende vaardigheden en de complexe patronen van vroege menselijke migratie door Zuidoost-Azië en de Stille Oceaan benadrukt.
