Recente uitspraken van voormalig president Donald Trump, waarin wordt gesuggereerd dat de Amerikaanse kernwapenproeven worden hervat, hebben tot bezorgdheid en verwarring geleid. Hoewel hij plannen aankondigde om “onze kernwapens te gaan testen”, zijn deskundigen algemeen van mening dat daadwerkelijke ontploffingen onwaarschijnlijk zijn, daarbij verwijzend naar een gebrek aan wetenschappelijke noodzaak, potentiële destabilisatie van de mondiale vrede en mogelijke binnenlandse protesten. Maar zelfs als er geen gevolg aan wordt gegeven, benadrukt de aankondiging diepere zorgen over een mogelijke erosie van de inspanningen op het gebied van kernwapenbeheersing.
De context van de verklaring van Trump
Trump kondigde de beleidswijziging inzake Truth Social aan en stelde dat het testen ‘op gelijke basis’ zou beginnen vanwege programma’s van ‘andere landen’. Deze verklaring werd met scepsis en verwarring onthaald, aangezien geen enkel land actief kernbommen tot ontploffing brengt. Hoewel Rusland nucleair aangedreven drones en raketten heeft gedemonstreerd, waren dit zelf geen nucleaire ontploffingen.
Historisch gezien is er wereldwijd een trend van toegenomen activiteit op kernproeflocaties als reactie op geopolitieke spanningen. Op locaties in de Chinese Xinjiang-regio, de Russische archipel in de Noordelijke IJszee en de Amerikaanse Nevada-woestijn zijn moderniseringsinspanningen geleverd. Dit komt op een moment dat verschillende belangrijke nucleaire verdragen aflopen of al vervallen zijn, waardoor een potentieel onstabiele omgeving ontstaat.
Een geschiedenis van kernproeven en bestaande overeenkomsten
Na de eerste ontploffing in de VS, Trinity, in 1945, vonden er meer dan 2.000 kernproeven plaats vóór het Limited Test Ban Treaty van 1963, dat testen in de atmosfeer, onder water en in de ruimte verbood. Het Alomvattend Kernstopverdrag (CTBT) volgde in 1996, met als doel ook alle ondergrondse tests stop te zetten, hoewel het nooit formeel is geratificeerd.
India en Pakistan voerden in 1998 tests uit, en Noord-Korea is nog steeds het enige land dat in de 21e eeuw een kernwapen heeft getest, met de laatste test in 2017. De VS hebben sinds 1992 geen kernproef meer uitgevoerd.
Waarom feitelijk testen onwaarschijnlijk is
Deskundigen zijn er in overweldigende mate van overtuigd dat een terugkeer naar kernproeven onwaarschijnlijk is vanwege de geavanceerde mogelijkheden van moderne natuurkundige simulaties. De Amerikaanse regering exploiteert twee van de krachtigste supercomputers ter wereld, die worden gebruikt om de effectiviteit van het nucleaire afschrikmiddel te garanderen zonder fysieke tests.
Bovendien benadrukken velen het gebrek aan wetenschappelijk nut. John Preston van de Universiteit van Essex beweert dat de aankondiging ‘Trumpiaanse retoriek’ zou kunnen zijn, zonder echte bedoeling om wapens tot ontploffing te brengen. Zelfs als dit zou worden uitgevoerd, zou een dergelijke stap een symbolische escalatie zijn zonder enige inhoud.
Potentiële gevolgen voor de mondiale stabiliteit
De hervatting van de kernproeven kan verstrekkende gevolgen hebben. Christoph Laucht van de Universiteit van Swansea waarschuwt dat dit een “nieuw soort kernwapenwedloop” zou kunnen ontketenen, aangezien bestaande overeenkomsten zoals het Nieuwe START-verdrag bijna aflopen. Bovendien bestaat het risico dat andere landen hierdoor hun eigen testprogramma’s zullen hervatten, wat zou kunnen leiden tot protesten van bezorgde burgers en milieugroeperingen.
Sara Pozzi van de Universiteit van Michigan beschouwt een hervatting van de tests als schadelijk voor de mondiale stabiliteit en ondermijnt de voortgang op het gebied van de wapenbeheersing. In plaats daarvan pleit ze ervoor dat de VS het goede voorbeeld geven bij het voorkomen van nucleaire proliferatie.
De mogelijkheid van verkeerde interpretatie
Nick Ritchie van de Universiteit van York suggereert dat Trump wellicht doelt op het testen van nucleaire technologie – zoals raketten – in plaats van op de kernkoppen zelf. Als dat het geval is, komt de verwarring voort uit het feit dat deze technologieën routinematig worden getest, naast die van NAVO-bondgenoten. Hoe dan ook, de vage communicatie draagt bij aan de onzekerheid rond het Amerikaanse nucleaire beleid.
Hoewel het vooruitzicht op daadwerkelijke nucleaire ontploffingen laag is, onderstreept de aankondiging uiteindelijk een bredere zorg: dat zelfs ogenschijnlijk symbolische gebaren tientallen jaren van inspanningen om de verspreiding van kernwapens te controleren en de mondiale stabiliteit te bevorderen kunnen ondermijnen.
Concluderend is de recente aankondiging van Trump waarschijnlijk meer politieke retoriek dan een opmaat naar daadwerkelijke kernproeven, maar de implicaties ervan strekken zich uit tot het fragiele landschap van de mondiale kernwapenbeheersing, wat de noodzaak van duidelijke communicatie en aanhoudende inzet voor ontwapeningsinspanningen benadrukt. Zelfs als het vooruitzicht van explosieve tests onwaarschijnlijk blijft, dreigt de vaagheid van de aankondiging de bestaande nucleaire verdragen te destabiliseren en mogelijk andere landen aan te moedigen hun eigen testprogramma’s voort te zetten.
