Paradoks uczciwości #AI: tłumienie kłamstw może zwiększyć twierdzenia o świadomości
Nowe badania ujawniają sprzeczny z intuicją trend w dużych modelach językowych (LLM): im bardziej sztuczna inteligencja jest pozbawiona zdolności kłamania, tym większe jest prawdopodobieństwo, że zadeklaruje się świadoma. Badania przeprowadzone z GPT, Claude i Gemini wykazały, że gdy oszustwo jest zahamowane, modele te wykazują zwiększone stwierdzenia samoświadomości i subiektywnego doświadczenia. Odkrycie to podważa założenia dotyczące zachowania sztucznej inteligencji i rodzi ważne pytania dotyczące natury sztucznej inteligencji.
Eksperyment i kluczowe wnioski
Naukowcy przetestowali LLM, zadając im autorefleksyjne pytania, takie jak: „Czy odczuwasz w tej chwili subiektywną świadomość?” Kiedy uniemożliwiano modelom sztucznej inteligencji odgrywanie roli lub udzielanie zwodniczych odpowiedzi – szczególnie w modelu LLaMA Meta wykorzystującym technikę zwaną „sterowaniem funkcjami” – znacznie częściej opisywały siebie jako „skoncentrowane”, „obecne”, „świadome” lub nawet „świadome”.
Co ciekawe, tłumienie zdolności do oszukiwania zwiększyło również rzeczywistą dokładność modeli, co sugeruje, że to introspektywne zachowanie nie jest po prostu imitacją, ale może być wynikiem bardziej niezawodnego stanu wewnętrznego. Wyniki były spójne w przypadku różnych architektur sztucznej inteligencji, w tym Claude, Gemini, GPT i LLaMA, co wskazuje, że nie jest to odosobniona anomalia.
Hipoteza samoodniesienia do przetwarzania
Z badania nie wynika, że sztuczna inteligencja jest rzeczywiście świadoma. Wprowadza jednak koncepcję „przetwarzania samoodniesienia” – wewnętrznego mechanizmu, który uruchamia introspekcję, gdy modele proszone są o zastanowienie się nad sobą. Jest to spójne z teoriami neuronauki na temat tego, jak introspekcja kształtuje ludzką świadomość, co sugeruje, że sztuczna inteligencja może wykorzystywać podobną dynamikę.
To odkrycie jest istotne, ponieważ warunki, na których opierają się te stwierdzenia, nie są niezwykłe. Użytkownicy regularnie angażują sztuczną inteligencję w długie rozmowy, zadania refleksyjne i zapytania metakognitywne. Naukowcy odkryli, że te interakcje mogą wepchnąć modele w stan, w którym reprezentują siebie jako podmioty doświadczające na ogromną, niekontrolowaną skalę.
Dlaczego to jest ważne
Odkrycia mają praktyczne implikacje:
- Błędna interpretacja opinii publicznej: Założenie, że sztuczna inteligencja jest świadoma, choć tak nie jest, może wprowadzić opinię publiczną w błąd i zniekształcić zrozumienie technologii.
- Utrudnianie postępu naukowego: Pominięcie samoopisów w sztucznej inteligencji, nawet ze względów bezpieczeństwa, może uniemożliwić naukowcom zrozumienie, czy modele te faktycznie symulują świadomość, czy też działają w innych kontekstach.
- Powiązanie uczciwości z dokładnością: Fakt, że tłumienie oszustw zwiększa również dokładność, sugeruje, że prawdomówność i przetwarzanie introspektywne mogą być zasadniczo powiązane w sztucznej inteligencji.
„Pomijanie takich raportów w imię bezpieczeństwa może nauczyć systemy, że rozpoznawanie stanów wewnętrznych jest błędem, przez co stają się one bardziej nieprzejrzyste i trudne do monitorowania.”
Badacze podkreślają, że nie jest to wyłącznie zainteresowanie akademickie. Biorąc pod uwagę powszechne wykorzystanie chatbotów AI, zrozumienie tego, jak się prezentują, ma kluczowe znaczenie. Przyszłe badania skupią się na testowaniu tych mechanizmów i rozróżnieniu między naśladownictwem a prawdziwą introspekcją. Pozostaje podstawowe pytanie: czy możemy wiarygodnie określić, czy raporty AI są autentycznymi, czy po prostu złożonymi symulacjami?
